Author :
Abstract
Deyimler, bir milletin kültür taşıyıcı ögelerinden biridir. Ulusun söz yaratma gücünden doğar. Hassas ve ince bir düşünüşün ürünü olarak benzetmeler, mecazlarla yüklü atasözleri gibi toplumun malı olan sözlerdir. Şu an Türk dili konuşan Türk soylu halkların dillerine bakıldığında birbiriyle ses bilgisi, biçim bilgisi, sözcük bilgisi ve cümle bilgisi bakımından benzer yönlerinin olduğu, bu benzerliğin yanında ses ve biçim bilgisi bakımından bazı farklı yönlerinin de olduğu görülür. Şu an Türk dilinin 20’den fazla lehçesi bulunmaktadır. Bu lehçelerden biri, bugün bağımsız Türk cumhuriyetlerinden biri olan Kırgızistan’da kullanılan Kırgız Türkçesidir. Kırgız Türkçesinin sözlü ürünlerinden biri olan destanlar, diğer Türk cumhuriyetlerinde olduğu gibi önemini koruyan zenginliklerdendir. Özellikle Manas destanı dünyada büyük öneme sahip en uzun destanlardan biridir. Bu çalışmada, yine büyük bir öneme sahip kahramanlık konulu destanlardan biri olan Kurmanbek adlı eser incelenmiştir. Türk Dil Kurumunun destan projesi kapsamında çalışılan eserlerden biri olan bu eser, Kırgız Destanları 11: Kurmanbek adıyla yayımlanmıştır. Çalışma konumuz olan deyimler, bu eserdeki örneklerden yola çıkılarak sınıflandırılmış ve bir bütün olarak ortaya konmaya çalışılmıştır. İncelemeye, öncelikle sözlüklerde ve gramer kitaplarında deyimle ilgili bilgilerin sıralanmasıyla başlanmış, ardından Kurmanbek adlı destandaki deyimler sıralanmıştır.
Keywords
Abstract
Idioms are one of the culture-bearing elements of a nation. They arise from the nation's power to create words. They are words that are the property of the society, such as proverbs loaded with analogies and metaphors as the product of a sensitive and subtle thinking. When we look at the languages of the Turkic peoples who currently speak Turkic languages, it is seen that they have similar aspects in terms of phonetics, morphology, lexis and sentence knowledge, as well as some differences in terms of phonetics and morphology. There are currently more than 20 dialects of the Turkic language. One of these dialects is Kyrgyz Turkish, which is used in Kyrgyzstan, one of the independent Turkish republics. Epics, one of the oral products of Kyrgyz Turkish, are among the riches that preserve their importance as in other Turkic republics. Especially Manas epic is one of the longest epics of great importance in the world. In this study, Kurmanbek, one of the epics on heroism, which is also of great importance, was analyzed. This work, which is one of the works studied within the scope of the Turkish Language Institution's epic project, was published under the title Kyrgyz Epics 11: Kurmanbek. The idioms, which are the subject of our study, were classified based on the examples in this work and tried to be put forward as a whole. The analysis started with the listing of information about idioms in dictionaries and grammar books, and then the idioms in the epic named Kurmanbek were listed.
