Author :
Abstract
Bu çalışmada COVİD-19 pandemisi sürecinde Türkiye’de değişen ve dönüşen dinî görünümler üzerinde durulacaktır. Çünkü bireysel ya da toplumsal alanlarda insanların hayatına etki eden din, değişik zaman ve şartlarda farklı görünümlere sahip olabilmekte ve değişebilmektedir. COVİD-19 pandemisi sürecinde de dini görünümlerin kolektif ve bireysel anlamda farklılaştığını söyleyebilmek mümkündür. Epidemiden pandemiye dönüşen ve “evde kal” (stay at home) sloganıyla bireyleri toplumsallaşmaktan uzaklaştıran hastalık, toplu halde katılım gerektiren dini ritüelleri de askıya almıştır. Bu anlamda toplu katılım gerektiren hac, umre, taziye ve kabir ziyaretleri; vakit, Cuma, bayram ve teravih namazları yasaklanmıştır. Olağanüstü durumlar ve zorunlu şartlar insanlık tarihinde hem bireysel hem de toplumsal anlamda önemli değişikliklere neden olmuştur. Bu değişimlerin çoğu kalıcı olduğu gibi bazıları da ancak normalleşme sürecinden sonra eskiye dönebilmiştir. Toplumsal hayata yansıyan dini görünümler de diğer pek çok unsur gibi süreçten etkilenmiştir. COVİD-19 hastalığı sürecinde sokağa çıkma yasakları, karantina ve uzun süreli izolasyonun bir gereği olarak bireysel dindarlık yönelimleri ve algıları artmış, kamusal alanda dini görünümler azalmıştır.
Keywords
Abstract
In this study, the changing and transforming religious views during the COVID-19 pandemic will be emphasized in Turkey. Religion, which affects people's lives in individual or social areas, can have different appearances and change in different times and conditions. It is possible to say that religious views differed collectively and individually during the COVID-19 pandemic. The disease, which turned from an epidemic to pandemic and alienated individuals from socialization with the slogan of stay at home, also suspended religious rituals that required collective participation. In this sense, pilgrimage, umrah, condolence and grave visits that require collective participation; time prayers, Friday, Eid and tarawih prayers are prohibited. This situation has received different reactions from many countries. Extraordinary situations and compulsory conditions have caused significant changes in the history of humanity, both individually and socially. While most of these changes were permanent, some of them could only return to the past after the normalization process. Religious views reflected in social life were also affected by this extraordinary process, like many other elements. As a result of curfews, quarantine and long-term isolation during the COVID-19 disease process, individual religious orientations and perceptions have increased, and religious appearances in the public sphere have decreased.
Keywords
- Afacan, E. & Avcı, N. (2020). Koronavirüs (COVİD-19) örneği üzerinden salgın hastalıklara sosyolojik bir bakış (A socıologıcal overvıew of outstandıng dıseases through the coronavırus example (COVID-19)). Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 1-14.
- Agamben. G. (2020). Covid-19 tartışmasına dair yazılar, çivisi çıkan dünya –covid-19 salgını üzerine muhasebeler. (Der. E. Ünal). İstanbul: Runik Kitap Yayınları.
- Ahmedi, E. Ş. & Ataman, K. (2019). Varoluşsal güvenlik ve sekülerleşme: eleştirel bir çözüm- leme, Sekülerleşme tartışmaları. M. A. Kirman & V. Ertit (Ed.), Ankara: Kadim Yayınları.
- Akyüz, N. ve Çapçıoğlu, İ. (2008). Ana başlıklarıyla din sosyolojisi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
- Apalı, Y. (2021). Pandemi döneminin zorlukları karşısında din (Religion against the challenges of the pandemic period). Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9, 155-168.
- Apaydın, H. (2010). Ruh sağlığı-din ilişkisi araştırmalarına bir bakış (A review of mental health research religion relationships). Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(2): 5977.
- Arabacı, F. (2016). İslam sosyolojisi 1-temellendirme kuram ve yöntem sorunları türkiye örneği. İstanbul: Ensar Neşriyat.
- Aslan, R. (2020). Tarihten günümüze epidemiler, pandemiler ve Covid-19 (Endemic Diseases in history and today and COVİD-19). Ayrıntı Dergisi, 8 (18), 35-41.
- Bayhan, V. (2020). Küresel salgının sosyolojisi ve yeni normal dönemde paradigma dönüşümü. küresel salgının anatomisi: insan ve toplumun geleceği, M. Şeker, A. Özer, & C. Korkut (Ed.), Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara: TDV Yayın Matbaacılık Tesisleri.
- Bird, J. (2017). Din sosyolojisi nedir. (A. Taştan & M. D. Dereli, Çev.), Antalya: Lotus Yayınla- rı.
- Bölükbaşı, A. & Kıran, E. (2021). Epidemics eroding public life: an analysis on the covid-19 pandemic. OPUS–International Journal of Society Researches, 11(17), 3727-3744, DOI: 10.26466/opus.873896
- Çapcıoğlu, İ. & Alpay, A. H. (2022). COVİD-19 ve dinin işlevselliği. Toplumun pandemic hal- leri: pandemide toplumsal dönüşüm, H. Beşirli, Z. S. Tekten Aksümerli & İ. Çapcıoğlu (Ed.), Ankara: Gazi Kitapevi.
- Çapcıoğlu, İ. & Kaya, E. (2021). Pandemi döneminde türkiye’de dini hayat din görevlileri ör- neğinde din hizmetlerine genel bir bakış. Ankara: Diyanet-Sen.
- Çapcıoğlu, İ. (2020a). Pandemi, post-pandemi ve yeni dindarlık modelleri. TRT Akademi Dergi- si Salgın Yayıncılığı Kovid-19 Özel Sayısı, 5 (10): 80-89.
- Çapcıoğlu, İ. (2020b). Salgın nedeniyle kısıtlamaların orta ve uzun vadede dini pratiklere katı- lımı artırması muhtemel. Independent Türkçe, 27 Nisan.
- Çelik, C. (2018). Türkiye’de dini hayatın sosyo-tarihsel boyutları ve dindarlığın dönüşen görü- nümleri (1960-1980). Bilimname, 215-249. https://doi.org/10.28949/bilimname.395442
- Ceylan, Y. & Alus, Y. (2022). Pandemic risks and social capital in the context of COVID-19. İnsan ve Toplum, 12 (1), 22-36.
- Dein, S. Loewenthal, K. Lewis, Christopher A. & Pargament, K. I. Covid-19, Mental Health and Religion: An Agenda for Future Research. Mental Health, Religion & Culture 23/1 (2020), 1-9. https://doi.org/10.1080/13674676.2020.1768725
- Durkheim, E. (2005). Dini hayatın ilkel biçimleri. (F. Aydın, Çev.), İstanbul: Ataç Yayınları.
- Er, İ. (1998). Din sosyolojisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Erdoğmuş, N. (2020). Kovid-19 salgını anlam yıkımına mı yoksa yeni bir anlamlandırmaya mı yol açacak? L. Sunar (Ed.), Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı.
- Ertit, V. (2019a). Sekülerleşme teorisi. Ankara: Liberte Yayınları.
- Ertit, V. (2019b). Direnen teori: sekülerleşme, sekülerleşme tartışmaları. M. A. Kirman & V. Ertit (Ed.), Ankara: Kadim Yayınları.
- Eryiğit, A. & Başak, M. A. (2021). Covid-19 sürecinde inanç ve ibadet covid-19 pandemisinin Müslümanların inanç ve günlük İslami yaşantılarına etkisi (Belıef and worshıp durıng covıd-19the ımpact of the covıd-19 pandemıc on relıgıous belıef, worshıp, and everyday ıslamıc lıfe). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(53), 126-153.
- Finke, R. (2006). Church membership in america: trends and explanations. H.R. Ebaugh (Eds.) Handbook of Religion and Social Institutions, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/0387-23789-5_17
- Freyer, H. (1964). Din sosyolojisi. (T. Kalpsüz, Çev.), Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
- Güneş, A. (2018). Sosyolojik olarak dinin boyutları ve İslam’da cami/cemaat kavramları etra- fında oluşan erozyonun günümüze yansımaları (Sociologically the dimensions of religion and the reflection of the erosion occurs around the concepts of mosque/community in islam to the present day). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28 (2), 255-268.
- Güngörer, F. (2020). Covid-19’un toplumsal kurumlara etkisi (The Effect of Covid-19 on social institutions). Van YYÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 393-428.
- Haralambos, M. (2011). Din: sosyolojik bir bakış. (E. Göçmez & A. Taştan, Çev.), Erciyes Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13(2), 131-164.
- Hıdır, Ö. (2020). Kovid-19 sonrası Müslümanlar: fırsatlar, meydan okumalar. Erişim: 11.03.2022https://www.aa.com.tr/tr/analiz/kovid-19-sonrasi-muslumanlar-firsatlarmeydan-okumalar/1832596,.
- Imıl, M. (2020). Kutsal dünyanın virüsle imtihanı: post-pandemik dönem ve din (The struggle of the sacred world against the virus: post-pandemic period and religion). Dini Araştırmalar, 23(57), 65-94.
- Karakaş, M. (2020). Covid-19 salgınının çok boyutlu sosyolojisi ve yeni normal meselesi (The multi-sociological aspects of the COVID-19 pandemic and the new normal). İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 40, 541–573. https://doi.org/10.26650/SJ.2020.40.1.0048
- Karataş̧, Z. (2020). COVID-19 pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme (Social impacts of COVID-19 pandemic, change and empowerment). Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 4(1), 3-15.
- Köse, A. (2006). Sekülerleşme teorileri bağlamında Türkiye’de din ve modernleşme. A. Köse (Ed.), Laik Ama Kutsal (11-19). İstanbul: Etkileşim Yayınları.
- Kowalczyk, O., Roszkowski, K., Montane, X., Pawliszak, W., Tylkowski,B. & Bajek, A. (2020). Religion and faith perception in a pandemic of COVID‐19. Journal of Religion and Health, 59: 2671–2677 https://doi.org/10.1007/s10943-020-01088-3
- Kurt, A. (2008). Sosyolojik din tanımları ve dine teolojik bakış sorunu (Sociological definitions of religion and the matter of viewing the religion theological). Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 73-93.
- Newport, F. (2020). Religion and the COVID-19 virus in the US. https://news.gallup.com/opinion/polling-matters/307619/religion-covid-virus.aspx.
- O’ Brein, H. (2020). What does the rise of digital religion during Covid-19 tell us about reli- gion’s capacity to adapt? Irish Journal of Sociology, 28(2) 242–246.
- Okumuş, E. (2018). Din sosyolojisi. Ankara: Maarif Mektepleri.
- Özay, M. (2020). Din, Sekülerleşme ve laiklik. Din Sosyolojisi, Canatan & M. Tekin (Ed.), An- kara: Bilay Yayınları.
- Peteet, J. R. (2020). COVID‐19 Anxiety, Journal of Religion and Health. 59, 2203–2204, https://doi.org/10.1007/s10943-020-01041-4
- Sevinç, B. (2021). COVID-19 pandemisi sürecinde dinî gruplarda otantikliği yitirme korkusuna dayanan yüz yüze etkileşim ve ritüel ısrarı: Delhi ve Kum vakaları (Insistence on faceto-face ınteraction and ritual based on fear of losing authenticity in religious groups during the COVID-19 pandemic: the cases of Delhi and Qom). Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 25(2), 641-660.
- Subaşı, N. (2014). Din sosyolojisine giriş. İstanbul: Dem Yayınları.
- Subaşı, N. (2017). Din sosyolojisi. İstanbul: Dem Yayınları.
- Sunar, L. (2020). Covid-19 salgının sosyolojik analizi-sunuş. L. Sunar (Ed.), Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı.
- Sunar, L. (2020). Salgınla mücadelenin ilk eşiği: eşitsizlikler. L. Sunar (Ed.), Toplumsal Yapı
- Şahin, İ. (2019). Sosyolojik bir bilginin soykütüğü: sekülerleşme teorisi, sekülerleşme tartışma- ları. Ankara: Kadim Yayınları.
- Ülker, O. (2020). Salgın zamanlarında dini pratikler: toplumu teskin etmek mi yeniden düzen- lemek mi?, Erişim: 31.03.2022 https://tyap.net/szdp,.
- Wach, J. (1990). Din sosyolojisi. (Ü. Günay, Çev.), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
- WHO. (2020). Rolling updates on coronavirus disease (COVID-19). Erişim: 6 Mart 2022 https://www.who.int/ emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/events-as-theyhappen.
- Wildman, W. J., Bulbulia, J., Sosis, R. & Schjoedt, U. (2020). Religion and the COVID-19 pan- demic, Religion. Brain & Behavior, 10: 2, 115117, DOI: 10.1080/2153599X.2020.1749339
- Wilson, B. R. (2017). Seküler toplumlarda din 50 yıl sonra. (Ö. F. Darende, Çev.), Ankara: Pegem Akademi.
- Wong, A. S. Y. & Kohler, J. C. (2020). Social capital and public health: responding to the COVID-19 pandemic. Globalization and Health, 16 (88), https://doi.org/10.1186/s12992-020-00615-x
