Author :
Abstract
Türkiye Türkçesi ağızlarının dil özellikleri, derleme çalışmaları sayesinde yok olmaktan kurtulmaktadır. 1932 yılında kurulan Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin önderliğinde “Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi” ortaya çıkarılmıştır. Kurum çalışmalarına devam etmiş ve eski ile yeni malzemeleri birleştirerek 1963-1979 yılları arasında “Derleme Sözlüğü”nü meydana getirmiştir. Bu sözlük günümüzde Türkiye Türkçesi ağızları söz varlığını ortaya koyan en temel eser hüviyetindedir. Özellikle ağızların zamana ve mekâna karşı dirençsiz olduğunu varsayarsak, ağızlarla ilgili çalışmaların artarak devam etmesi neticesinde “Derleme Sözlüğü” de zenginleşecektir. Çalışmamızda Antalya’nın Alanya ilçesi ağızlarında yer alan fakat “Derleme Sözlüğü”ne kazandırılmayan yöresel dil malzemeleri kendi içinde sınıflandırılarak verilecektir. Bu ağız malzemelerinden “Derleme Sözlüğü”nde yer alıp Alanya ilçesi ağızlarındaki anlamları verilmeyenler ve “Derleme Sözlüğü”nde yer almasına rağmen Alanya/Antalya ağzına ait oldukları gösterilmeyenler var ise bunlar da ilgili başlık altında verilecektir. Çalışmamızda elde edilen sözcükler, yöreden derleme yoluyla ve yazılı kaynaklardan tarama yoluyla elde edilen dil malzemeleridir. Bu malzemeler bağlam içindeki kullanımları düşünülerek ilgili kategoriler altında “Adlar, Sıfatlar, Fiiller, Zarflar, Kalıp Sözler, Ünlemler” biçiminde ayrı ayrı verilecektir.
Keywords
Abstract
Turkey Turkish dialects of the language features are saved from extinction thanks to compile studies. Turkish Language Research Society was founded in 1932 under the leadership of "The People's Assembly Journal of the mouth in Turkey" was uncovered. The institution continued its work and created the "Compilation Dictionary" between 1963-1979 by combining old and new materials. This dictionary is the most basic work has revealed the identity of asset today Turkey Turkish dialects. Especially if we assume that dialects are not resistant to time and space, the "Compilation Dictionary" will be enriched as the studies on dialects continue to increase. In our study, local language materials that are in the dialects of Alanya district of Antalya but not included in the "Compilation Dictionary" will be given by classifying them. If these dialect materials are included in the "Compilation Dictionary" and whose meanings are not given in the dialects of Alanya district, and there are those that are not shown to belong to the dialect of Alanya / Antalya although they are included in the "Compilation Dictionary", these will be given under the relevant heading. The words obtained in our study are language materials obtained through compilation from the region and scanning from written sources. These materials will be given separately under the relevant categories in the form of "Nouns, Adjectives, Verbs, Adverbs, Phrases, Exclamations" considering their use in context.
Keywords
- Akar, A. (2006). Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları. Turkish Studies, 1(2), 37-53.
- Akar, A. (2006). Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları. Turkish Studies, 1(2), 37-53. AL-1: Hacıhamdioğlu, T. (1982). Alanya Folkloru. Manavgat: Namal Matbaası.
- AL-2: Hacıhamdioğlu, T. (1983). Alanya Folkloru. İstanbul: Bayrak Yayıncılık.AL-3: Hacıhamdioğlu, T. (1984). Alanya Folkloru. İstanbul: Bayrak Yayıncılık.Atmaca, E. (2019). Batı Akdeniz Yörüklerinin Ağzında Eski Türkçe Unsurlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 149-171.
- Bulut, S. (2013). Türkiye Türkçesi Ağızları Üzerine Çalışma Yapılmayan İl ve İlçeler. TurkishStudies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1), 1129-1149.
- Bulut, S. (2018). Gümüşhane İli ve Yöresi Ağzı Söz Varlığı. Ankara: Gazi Kitabevi. Buran, A. (2015).Türklük Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Buran, A. ve İlhan, N. (2008). Elazığ Yöresi Söz Varlığı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Can, Ö. (2004). Alanya Ağzı Üzerine Tespitler. Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III, Alanya: Alanya Belediyesi Yayınları, s. 407-418.
- Demir, N. (1995a). Alanya Ağızlarının Araltırılması. Türk Dilleri Araştırılması 5, 97-104.
- Demir, N. (1995b). Alanya Ağızlarında Şimdi’nin Varyantları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten, 99-119.
- Demir, N. (1999). Alanya Ağızlarında Şimdiki Zaman Ekinin Varyantları. İlmi Araştırmalar Dil ve Edebiyat İncelemeleri, Sayı:7, 57-64.
- Demir, N. (2000). Çelik-Çomak Oyununun Alanya Köylerinde Görülen Bir Türü. (Gazi BedenEğitimi ve Sosyal Bilimler Kongresi, 26-27 Mayıs 2000, Ankara), Bildiriler, C.II, (Editör: İbrahim Yıldıran).
- Demir, N. (2002). Ağız Terimi Üzerine. Türkbilig, 4, 105-116.
- DLT: Kaşgarlı Mahmud (2012). Divânü Lügâti’t-Türk. (Uyarlama-Düzenleme-Çeviri: Fuat Bozkurt), Konya: Eğitim Kitabevi.
- DS-I: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. 1. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- DS-II: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. 2. Cilt, Ankara:DS-III: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. 3. Cilt, Ankara:DS-IV: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. 4. Cilt, Ankara:DS-V: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. 5. Cilt, Ankara:DS-VI: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. 6. Cilt, Ankara:Erdem, M. D. (2013). Ağız Sözlükçülüğü Üzerine. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/95, 95-102.
- Erdem, M. D. ve Bölük, R. (2011). Kaş (Antalya) Ağzı Ses Özellikleri Üzerine. Turkish Studies, 6(1), 411-452.
- Erdem, M. D. ve Bölük, R. (2012). Antalya ve Yöresi Ağızları. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
- Ertekinoğlu, S. (2017). Ahlat Ağzı Söz Varlığı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Gönüllü, A. R. (1983). Alanya Yörüklerinde Bazı Hayvan İsimleri. TF, S. 47, Haziran, s. 12. Gönüllü, A. R. (1998). Alanya Ağzından Derlenen Kelimeler. İK, 2(57), 25-26.
- Gülensoy, T. ve Alkaya, E. (2011). Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası. Ankara: AkçağKarahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Kocakuşak, S. (1993). “Alanya’da Kentleşme-Turizm ve Sorunları”. Ankara: AnkaraÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi.
- Korkmaz, Z. (2010). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Küçük, S. ve Ateş, M. (2017). Ordu Ağzı Söz Varlığı. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
- Küçükballı, F. N. (2016). Bozkır (Konya) Ağzından “Derleme Sözlüğü”ne Katkılar. GeçmiştenGünümüze Uluslararası Bozkır Sempozyumu (6-8 Mayıs 2016), Bildiri Kitabı: Konya:Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Yayın No:9, 643-658. Tekin, F. ve Cantürk, S. (2018). Giresun ve Yöresi Ağız Sözlüğü. Arı Sanat Yayıncılık.
- Telli, B. (2019). Ik/Uk Duyulan Geçmiş Zaman Eki Üzerine. Gazi Türkiyat, Sayı: 24, 127-140.
- Telli, B. ve Bulduk, T. B. (2019). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar: Fiil. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, 5(10), 98- 115.
- Telli, B. ve Bulduk, T. B. (2019). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığı. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. 11. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Yavuz, S. ve Telli, B. (2013). İç Anadolu Bölgesi Ağızlarında Geçen İkilemeler Üzerine Bir Değerlendirme. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 376-402.
- YTS: Türk Dil Kurumu (1983). Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Kaynak Kişiler
- Kaynak Kişi: Fahri Yiğit – Doğum Tarihi: 1950 – Meslek: Emekli Mimar Mühendis & Araştırmacı Yazar – Derleme Yeri: Hasbahçe Mah.-Alanya / Antalya
